یعنی نگرانی امریکا از هر رفتار ناموزون که روند فعلی را از مسیر کسب امتیاز از ایران خارج کند، امری اساسی است. ولی نگرانی اساسیتر امریکا این است که سرازیر شدن هیئتهای اقتصادی و انفجار تمایل کشورهای مختلف و به ویژه غربی برای همکاری اقتصادی و صنعتی با ایران، سامانه تحریمها را قبل از هر گونه توافق جامع متلاشی کند. یعنی امریکاییها از فضای تولید شده بر «اقدام مشترک» و توافق اولیه هم به شدت احساس آسیب میکنند، خصوصاً اینکه میدانند ایران از برنامه هستهای خود عقبنشینی نمیکند و اگر در «برنامه اقدام مشترک» هم برخی اقدامات را برای اعتمادسازی بیشتر پذیرفته، آن را در توافق جامع و پس از آن به عنوان یک رویه همیشگی نمیپذیرد. پس مسئله اصلی امریکا این است که از یکسو نمیتواند به اهرمهای فشار واقعی بیشتر فکر کند و همین روند دیپلماتیک فعلی برای امریکا بسیار حائز اهمیت است و از سوی دیگر به چشمانداز روند دیپلماتیک برای بر چیدن برنامه هستهای ایران هم امیدی ندارد و زمزمههای جدید در بین نخبگان و توصیه به کاخ سفید این است که به جای «برچیدن»، از کلید واژه «شفافیت بیشتر» استفاده نمایند.
یعنی راهبرد برچیدن برنامه هستهای یک آرزو و توهم است که امکان تحقق ندارد، پس امریکاییها باید به امید کسب امتیازات بیشتر و منفعل کردن ایران و زمینهسازی برای دیگر عرصههای راهبردی مورد نیاز امریکا در خاورمیانه، از یک ابزار جدید استفاده کند. اگر تحریمهای جدید، عامل بر هم زدن فضای فعلی است، پس امریکا باید به ابزار دیگری اشاره کند که واقعاً در دستور کار امریکا نیست و عده زیادی از لابیها و بخش بزرگی از حزب رقیب در کنگره را نیز آرام میکند. تهدید نظامی و روی میز نگهداشتن آن این نقش را برای کاخ سفید و تیم مذاکراتی امریکا باز میکند و کارکردی فراتر از یک ژست و یک احساس روانی ندارد. امریکاییها نمیتوانند تا قبل از حصول یک تصور و راهبرد برای مهار و مدیریت چین و موازنهسازی با روسیه، خود را درگیر باتلاق نابودکننده جنگ با ایران و در خاورمیانه کنند. چرا که در ذهنیت قطعی امریکاییها، نیاز به توافق با ایران، چه در بحث هستهای و چه در دیگر مؤلفههای کلان منطقهای، امتیازات بیشتر و برجستهتری از ریسک درگیری نظامی با ایران وجود دارد، ولی چون خود را ابرقدرت و هژمون برتر جهان میدانند روش دیگری برای پیشبرد راهبردهای خود نمیشناسند و ناشیانه از اهرمی سخن میگویند که با مشکلات جاری و موانع تحقق جدی هرگونه موفقیت روبهروست.
جدای از اینکه تاکتیک و روشها و هدفگذاریهای تیم مذاکراتی ایران از اشکالات عمدهای رنج میبرد، تکیه بر این ادراک از وضعیت امریکا و نیاز آنها به توافق با ایران و هوشمندی نسبت به مؤلفههای قدرت و بازیگری ایران در سطح ملی و منطقهای، که جایگاه تعیین کنندهای در بازی بین قدرتها دارد، فرصت و عرصههای مانور و کنشگری گستردهای به ایران خواهد داد تا ضمن استفاده از گسلهای عمیق در انگیزههای تعامل غرب با ایران و وسوسه بیشتر آنها به فرصتهای سودساز اقتصادی و تجاری، با نگاهی «فرامرحلهای» به هدفهای بزرگتری نیز فکر کنند. معنی اعتدال عقبنشینی نیست بلکه هوشمندی در به کارگیری اهرمها و کارتهای بازی در زمان مناسب است و ارزان فروشی مزیتهای گوناگون ایران در تعامل دوجانبه با امریکا و غرب و یا محیط منطقهای، به معنی عدم درک صحیح از پیچ تاریخی در جهان و منطقه است که موفقیت ایران را تنزل خواهد داد.
دشمن عقل
امام علی علیه السلام :
اَلْهَوى عَدُوُّ الْعَقْلِ؛
هواى نفس، دشمن خرد است.
شرح غرر: ج1، ص68